Tác giả: Li Hsien-chih | 2025-10-31

Cựu nghị sĩ Trình Lệ Vận đã giành được hơn một nửa số phiếu bầu trong cuộc bầu cử lãnh đạo gần đây của Quốc Dân Đảng (KMT), trở thành người phụ nữ thứ hai trong lịch sử giữ chức chủ tịch của đảng này.

Dù đã thất bại trong ba cuộc bầu cử tổng thống liên tiếp trước đảng cầm quyền Dân Tiến Đảng (DPP), nhưng Quốc Dân Đảng (KMT) vẫn có ảnh hưởng mạnh mẽ tại Đài Loan. Một liên minh do KMT dẫn đầu đang kiểm soát quốc hội, khiến chương trình nghị sự của DPP bị đình trệ.

Quốc Dân Đảng (KMT), được thành lập tại Trung Quốc hơn một thế kỷ trước, đã bỏ chạy sang Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong cuộc nội chiến Trung Quốc. Không giống như Dân Tiến Đảng (DPP), KMT coi Đài Loan là một phần của Trung Quốc và ủng hộ việc thống nhất Trung Quốc trong tương lai.

Bắc Kinh chưa bao giờ từ bỏ việc sử dụng vũ lực để đưa Đài Loan về dưới quyền kiểm soát của mình. Trung Quốc khẳng định hai bờ Eo biển Đài Loan đều thuộc về “một Trung Quốc”, với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là chính phủ hợp pháp duy nhất.

Cựu đảng viên DPP

Bà Trình, 55 tuổi, bắt đầu sự nghiệp chính trị trong Dân Tiến Đảng (DPP) trước khi gia nhập Quốc Dân Đảng (KMT) vào năm 2005.

Bà từng đại diện cho cả hai đảng trong nhiều nhiệm kỳ tại quốc hội.

Bà Trình tranh cử chức chủ tịch KMT với cương lĩnh “thúc đẩy hòa bình xuyên Eo biển Đài Loan”.

Bà từng cam kết sẽ chấm dứt chuỗi thất bại của KMT trong các cuộc tranh cử tổng thống, giành lại quyền lực vào năm 2028 và giúp mọi người dân Đài Loan có thể “tự hào và tự tin nói rằng: ‘Tôi là người Trung Hoa’”.

Việc bà Trình đắc cử được đông đảo mọi người coi là một bước ngoặt đối với đảng lâu năm của bà, đồng thời là một nguồn thay đổi mới trong chính sách xuyên eo biển.

Trung Quốc can thiệp

Tuy nhiên, trong suốt chiến dịch tranh cử, nhiều cáo buộc lan rộng rằng sự can thiệp của Trung Quốc đã hiện diện.

Một cuộc điều tra của Mirror Weekly cuối tháng 10 cho biết xuất hiện làn sóng video ngắn và các bản tin do trí tuệ nhân tạo tạo ra, quảng bá cho bà Trình trên mạng xã hội.

Trích dẫn các nguồn tin giấu tên, bản tin cho biết Lực lượng Không gian Mạng của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc nhiều khả năng đã điều phối chiến dịch này và thông qua các doanh nhân cũng như mạng lưới đảng phái tại Đài Loan để tác động đến lá phiếu của các đại biểu.

Tổng giám đốc Cục An ninh Quốc gia, ông Thái Minh Nghiên (Tsai Ming-yen) nói với các nhà lập pháp rằng các nhà điều tra đã phát hiện khoảng 1.000 video trên TikTok và YouTube có liên quan đến cuộc bầu cử lãnh đạo KMT, trong đó một nửa số tài khoản YouTube được đăng ký bên ngoài Đài Loan.

Ông cho biết, cả Luật An ninh Quốc gia lẫn Luật Chống Thâm nhập đều không quy định rõ về các cuộc bầu cử trong nội bộ đảng.

Người phát ngôn DPP Justin Wu kêu gọi KMT cảnh giác trước sự thâm nhập của các lực lượng Trung Quốc và không trở thành “đồng lõa trong cuộc chiến nhận thức của ĐCSTQ [Đảng Cộng sản Trung Quốc]”.

Bà Trình gọi những cáo buộc đó là “chiêu trò chính trị rẻ tiền, đánh giá thấp trí tuệ cử tri”.

Ông Tập chúc mừng

Chưa đến 24 giờ sau khi bà Trình giành chiến thắng, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã gửi điện mừng.

Tân Hoa Xã đưa tin, ông Tập kêu gọi hai bên “thúc đẩy tiến trình thống nhất đất nước” dựa trên “Đồng thuận năm 1992”.

Theo đồng thuận này, Quốc Dân Đảng (KMT) và Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cùng khẳng định rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Trong khi đó, Dân Tiến Đảng (DPP) từ chối chấp thuận quan điểm này.

Trong điện hồi đáp ông Tập, bà Trình nhấn mạnh rằng hai bờ Eo biển Đài Loan đều thuộc về dân tộc Trung Hoa và bày tỏ viễn cảnh về “một tương lai huy hoàng cho công cuộc phục hưng dân tộc”.

Các nhà phân tích về quan hệ hai bờ eo biển cho rằng Bắc Kinh đang lợi dụng cuộc trao đổi ý kiến này để thể hiện KMT như một đối tác chính trị trong việc thúc đẩy tiến trình thống nhất.

Cương lĩnh thân Bắc Kinh của bà Trình

Một người công khai thân Bắc Kinh nay đã trở thành chủ tịch của KMT.

Trong chiến dịch tranh cử, bà Trình kêu gọi khôi phục Đồng thuận năm 1992 và nhấn mạnh rằng hai bờ Eo biển Đài Loan “đều thuộc về một Trung Quốc”.

Bà cũng nêu cao khẩu hiệu “Hợp tác giữa những người mạnh -- một cộng một lớn hơn hai”.

Bà Trình cho biết, nếu Bắc Kinh thể hiện thiện chí, bà “sẵn sàng gặp ông Tập Cận Bình cả trăm lần”.

Theo đài BBC Tiếng Trung, giáo sư khoa học chính trị Trần Sĩ Dân (Chen Shih-min) thuộc Đại học Quốc gia Đài Loan đã mô tả bà Trình Lệ Vận là “người thân Trung Quốc và ủng hộ thống nhất mạnh mẽ nhất” trong sáu ứng viên chủ tịch.

Nhà báo Nhật Bản gốc Đài Loan Akio Yaita phát biểu trên một chương trình thời sự Đài Loan rằng cuộc bầu cử này “đã khiến KMT chuyển từ màu xanh sang màu đỏ,” ám chỉ việc đảng này thay đổi từ quan điểm truyền thống của mình sang quan điểm của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Ông nhận định rằng các lực lượng của Đảng Cộng sản Trung Quốc giờ đây có thể can thiệp trực tiếp hơn vào chính trị Đài Loan và “những mâu thuẫn, xung đột giữa hai bờ eo biển sẽ trở thành cuộc đối đầu ở khoảng cách gần hơn bao giờ hết”.

Nguy cơ phản ứng ngược

Các nhà quan sát trong nước cho rằng mặc dù KMT đang kiểm soát quốc hội, nhưng lập trường quá thân Bắc Kinh có thể gây ra phản ứng dữ dội trong công chúng.

Trong một cuộc thăm dò ý kiến tại Đài Loan năm 2023, chỉ 3% người trả lời tự nhận là “chủ yếu coi mình là người Trung Quốc”.

Khi nhậm chức, thách thức trước mắt của bà Trình sẽ là chuẩn bị cho các cuộc bầu cử địa phương năm 2026. Các nhà phân tích nhận định rằng việc giải quyết các vấn đề hai bờ eo biển sẽ là một phép thử lớn đối với bà.

“Cầm lái con thuyền này sẽ không dễ, nhưng ít nhất chúng ta phải tránh được những tảng băng rõ ràng trước mắt”, Bạch Kiều Doanh (Pai Chiao-yin), tổng thư ký khối KMT tại Hội đồng Thành phố Cao Hùng, nói, đồng thời kêu gọi tân chủ tịch đảng không làm mất lòng các cử tri trung dung.

Theo một cuộc thăm dò ý kiến do Quỹ Dân chủ Đài Loan (Taiwan Foundation for Democracy) thực hiện từ ngày 13–15/10 và công bố ngày 21/10, tỷ lệ công chúng ủng hộ KMT thực tế đã giảm từ 25,2% xuống còn 21,9% -- tức là giảm 3,3 điểm phần trăm chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử.

Việc quan điểm thân Trung Quốc của bà Trình có giành được sự đồng thuận của đa số hay không, cùng với cách Đài Loan cân bằng giữa chủ quyền và an ninh, sẽ định hình tương lai của quan hệ hai bờ eo biển.