Ayon sa Focus at AFP | 2025-02-18

Ayon sa Philippine Coast Guard, isang helikopter ng hukbong-dagat ng Tsina ang lumipad kamakailan sa pinag-aagawang Scarborough Shoal, may tatlong metro lamang ang layo mula sa isang surveillance plane ng Pilipinas. Isa na naman itong insidente sa sunud-sunod na 'mapanganib' na pambubulabog ng Beijing sa South China Sea.

Ayon sa Philippine Coast Guard noong Pebrero 18, isang surveillance flight ang nagsasakay ng grupo ng mga mamamahayag nang lumipad ito sa ibabaw ng pinag-aagawang Scarborough Shoal. Isang photographer mula sa AFP na kabilang sa flight ang naglarawan ng isang helikopter na sumusunod sa eroplano bago ito lumapit sa kaliwang pakpak, sapat upang makita ang mga tauhan sa loob ng helikopter na kinukunan sila ng video.

Ayon sa pahayag ng Philippine Coast Guard, ang helikopter ng People's Liberation Army Navy (PLAN) ay lumapit ng 'hanggang tatlong metro' sa Cessna ng Bureau of Fisheries and Aquatic Resources. Itinuturing itong isang 'kawalang-ingat' na nagdulot ng seryosong panganib sa kaligtasan ng mga piloto at pasahero.

Ang eroplano ay lumilipad mga 213 metro sa itaas ng dagat habang nagsasagawa ng misyon upang magmasid sa mga sasakyang pandagat ng Tsina sa paligid ng shoal.

"Napakadelikadong hakbang"

Ang Scarborough Shoal – isang tatsulok na hanay ng mga bahura at bato sa Dagat Timog Tsina – ay naging isang pangunahing isyu ng tensyon sa pagitan ng mga bansa mula nang ito'y sakupin ng China mula sa Pilipinas noong 2012.

Inaangkin ng China ang halos buong South China Sea sa kabila ng isang internasyonal na desisyon noong 2016 na nagsasabing wala itong legal na batayan.

Sinabi ng tagapagsalita ng coast guard na si Commodore Jay Tarriela sa mga mamamahayag, na ito ang unang pagkakataong ginamit ang isang helicopter ng PLAN laban sa isang Philippine patrol plane sa ganitong paraan.

"Mas mababa sa 10 talampakan [3 metro]. Kaya't ito ay napakadelikado. Maaari itong makaapekto sa katatagan ng eroplano," sabi ni Tarriela sa isang briefing pagkatapos ng insidente.

Sinabi ni Tarriela, nang tanungin kung nagpalala ng tensyon ang insidente, na naniniwala siyang 'maingat at planado' ang pagkilos ng China sa ganitong mga interaksyon, habang inuulit-ulit ang pahayag ni Pangulong Ferdinand Marcos na kung may panganib na mangyari sa insidente, ipatutupad ang Mutual Defense Treaty ng bansa sa Estados Unidos.

Sinabi ng tagapagsalita ng militar ng China na si Tian Junli na 'ilegal na pumasok sa himpapawid ng China' ang sasakyang panghimpapawid ng Pilipinas.

Mga flare, banggaan, at mga kanyon ng tubig

Ang insidente ay naganap wala pang isang linggo matapos pagsabihan ng Australia ang Beijing dahil sa "mapanganib" na kilos ng militar, kung saan inaakusahan ang isang fighter jet ng China na nagpakawala ng mga flare sa loob ng 30 metro mula sa isang surveillance plane na nagpapatrolya sa himpapawid ng South China Sea.

Sinabi ng tagapagsalita ng Chinese Foreign Ministry noong panahong iyon na ang eroplano ng Australia ay 'sinadyang pumasok sa himpapawid' sa paligid ng Paracel Islands, na inaangkin din ng Vietnam at Taiwan.

Ang Scarborough Shoal ay naging tampulan ng paulit-ulit na mga komprontasyon habang dinagdagan ng Maynila ang mga mangingisdang Pilipino sa lugar. Matatagpuan ito 240 km kanlurang bahagi ng pangunahing isla ng Pilipinas, ang Luzon, at halos 900 km mula sa Hainan, ang pinakamalapit na malaking teritoryo ng China.

Noong Disyembre, sinabi ng Pilipinas na gumamit ng water cannon ang Coast Guard ng China at 'sinagi' ang isang barko ng Kagawaran ng Pangisdaan ng Gobyerno.

Naglabas ang Maynila ng isang video na nagpapakita ng barko ng Coast Guard ng China na binobomba ng malakas na buhos ng tubig ang BRP Datu Pagbuaya.

Sa isa pang video, na tila kuha mula sa barkong Pilipino, makikita ang mga tripulante nito na sumisigaw ng 'Babangga! Babangga!' habang papalapit ang mas malaking barko ng China sa kanang bahagi (starboard) nito bago tuluyang bumangga.

Pinatatag ng Maynila at ng kaalyadong bansa nitong Estados Unidos ang kanilang kooperasyong pang-depensa simula nang umupo si Marcos bilang presidente noong 2022 at magsimulang tutulan ang mga pag-aangkin ng China sa South China Sea.

Lumalalang tensiyon malapit sa Taiwan

Noong Disyembre, sinabi ng Pilipinas na umaasa itong makuha ang US Typhon missile system bilang bahagi ng kanilang hakbang upang protektahan ang mga interes nito sa karagatan.

Ang mid-range na missile system, na ipapakalat noong 2024 para sa taunang magkasanib na mga ehersisyong militar, ay may saklaw na 482.8 km, bagamat isang bersyon na may mas mahabang saklaw ang kasalukuyang binubuo.

Nagbabala ang China na maaaring magdulot ng kumpetisyon sa pagpapalakas ng kakayahang militar (arms race) ang pagkuha ng missile system na ito.

Ang mga nakakabalisang hakbang ng Beijing sa Scarborough Shoal ay sumunod ilang araw matapos sabihin ng Taiwan na nadetect nito ang mga sasakyang panghimpapawid ng militar ng China malapit sa isla habang dumadaan ang isang barkong pandigma ng Canada sa Taiwan Strait.

Ipinahayag ng Ministry of National Defense ng Taiwan na mula Pebrero 10 hanggang 12, nagpadala ang PLA ng kabuuang 62 sorties ng mga sasakyang panghimpapawid ng militar sa loob ng 48 oras sa paligid ng Taiwan Strait.

Ayon sa Ministryo ng Ugnayang Panlabas, ang barkong pandigma ng Canada ang kauna-unahang barkong pandagat nito na dumaan sa daanang-tubig na ito ngayong taon, ilang araw matapos dumaan ang dalawang barkong pandigma ng US.

Simula nang manungkulan si Pangulong Lai Ching-te ng Taiwan noong Mayo ng nakaraang taon, nagsagawa ang China ng maraming malawakang ehersisyong militar sa paligid ng Taiwan Strait, na lalong nagpalala ng tensyon.