Ayon kay Wu Qiaoxi | 2025-10-14

Sa gitna ng tumitinding tensyong heopolitikal sa Pasipiko at kawalang-tatag sa Papua New Guinea (PNG), pinatitibay ng Australia ang papel nito sa rehiyon sa pamamagitan ng isang bagong kasunduang pangseguridad.

Noong Oktubre 6, nilagdaan nina Punong Ministro ng Australia na si Anthony Albanese at Punong Ministro ng Papua New Guinea (PNG) na si James Marape ang Pukpuk Treaty (kilala rin bilang Papua New Guinea–Australia Mutual Defense Treaty) sa Canberra.

Ang kasunduan ay hinango ang pangalan nito mula sa salitang Tok Pisin para sa “buwaya,” pukpuk, na sumasagisag sa katatagan at pagiging tagapangalaga. Tinawag ito ni Marape na isang “makasaysayang yugto.”

Dumating ito matapos ang maraming taong pagsusumikap ng China na palawakin ang estratehikong at pang-ekonomiyang impluwensya nito sa rehiyong itinuturing na likod-bahay ng Australia.

Naganap ang paglagda sa gitna ng nagpapatuloy na kawalang-tatag sa Papua New Guinea (PNG). Noong nakaraang taon, sumiklab ang kaguluhan sa kabisera, Port Moresby, na nag-udyok kay Marape na magdeklara ng state of emergency. Mula noon, patuloy ang karahasan sa mahihirap ngunit mayamang lalawigang kanayunan, dulot ng alitan ng mga angkan.

'Dalawang bahay, iisang bakod'

Inilarawan bilang pagsasanggalang sa “dalawang bahay na may iisang bakod,” ipinoposisyon ng Pukpuk Treaty ang Australia bilang “piniling katuwang sa seguridad” ng Papua New Guinea (PNG). Ipinapakita ng kasunduan ang “tiwala at pag-iingat,” ayon sa ulat ng Radio New Zealand.

Saklaw ng kasunduan ang pagsasanay, pagbabahagi ng impormasyon sa intelihensiya, pagtugon sa mga sakuna, at kooperasyong pandagat, habang lubos na iginagalang ang soberanya ng bawat panig.

Nangangako ang kasunduan na palalakasin ang Sandatahang Lakas ng Papua New Guinea (PNG) sa pamamagitan ng magkasanib na pagsasanay, pagpapahusay ng imprastraktura, at pagpapaunlad ng kakayahan sa pagmamanman sa karagatan.

Binigyang-diin ni Marape ang makasaysayan at heograpikong ugnayan sa pagitan ng Papua New Guinea (PNG) at Australia, at ipinaliwanag na ang kasunduan ay “hindi bunga ng heopolitika o anumang iba pang dahilan.” Inihalintulad niya ito sa “isang mas malaking bakod na nagpoprotekta sa dalawang bahay na may kanya-kanyang bakuran.”

Sa isang pinagsamang news conference, inilarawan ni Albanese ang paglagda bilang isang “makasaysayang araw” para sa dalawang bansa.

Sinabi niya na ang mga probisyon hinggil sa kapwa pagtatanggol ay “katulad” ng mga nakasaad sa kasunduang ANZUS sa pagitan ng Australia, New Zealand, at Estados Unidos.

“Ito ang unang bagong alyansa ng Australia sa mahigit 70 taon,” sabi ni Albanese.

Pagtatanggol sa Soberanya ng PNG

Ang Pukpuk Treaty ay minsang nagdulot ng pangamba sa Papua New Guinea na maaari itong humantong sa panibagong anyo ng postkolonyal na pag-asa. Gayunman, ayon kay Marape, ang pakikipagtulungan ng bansa sa Australia ay isang malayang estratehikong desisyon, hindi usapin ng “pagpili ng panig,” kundi hakbang upang palakasin ang kapwa kakayahan sa pamamagitan ng pagtitiwala.

Ipinaliwanag ni Marape na ang pagpiling ito ay hindi bunga ng panggigipit o kaginhawahan, kundi nagmumula sa puso at diwa ng kanilang magkakasamang pamumuhay bilang magkapitbahay.

“Ang aming pakikipagtulungan ay nakabatay sa paggalang sa isa’t isa, hindi sa pangingibabaw; sa pagtitiwala, hindi sa pamimilit. Hindi ito ipinataw sa amin ng Australia, at pinasasalamatan namin sila sa pakikipagtulungan sa amin bilang pantay na katuwang,” sabi niya.

“Madaling makita kung bakit nakikipag-ugnayan ang [PNG] sa Australia; ito ang pinakamalaking tagapagkaloob ng tulong at pangunahing manlalaro sa rehiyong Pasipiko,” ayon kay Ginger Cruz, lektor sa agham pampulitika ng Unibersidad ng Guam, sa South China Morning Post.

Babala mula sa China

Hindi maiiwasan, bumaling ang usapan sa China, na naging karibal ng Australia sa impluwensya sa Indo-Pasipiko.

Ang dalawang bansa ay ang nangungunang kasosyo sa kalakalan ng PNG.

Partikular na binanggit ni Marape ang Tsina at sinabi: “Hindi ito kasunduan na nagtatatag ng mga kaaway kundi nagpapatibay ng pagkakaibigan. Sa Tsina, naging transparent kami at sinabi namin sa kanila na ang Australia ang aming piniling partner sa seguridad, at naiintindihan nila ang aming mga alyansa rito.”

Maingat na tumugon ang embahada ng Tsina sa Port Moresby.

“Iginagalang nito ang independiyenteng pagpipilian ng mga bansa sa Pasipiko,” sabi ng embahada, at idinagdag na “ang mga balangkas ng panrehiyong seguridad ay hindi dapat maging eksklusibong bloke.”

Australia kontra China

Isinulat ni Sam Roggeveen, direktor ng International Security Program sa Lowy Institute sa Sydney, sa The Interpreter na ang Pukpuk Treaty ay isang makasaysayang hakbang sa mas aktibong patakaran ng Australia sa Pasipiko na inilunsad ng pamahalaang Turnbull noong 2015–2018.

Nililikha ng Artikulo 5 ng Pukpuk Treaty ang “dagdag na hadlang” laban sa anumang base o rotational deployment na maaaring magpalakas sa presensyang militar ng China sa Pasipiko, ayon sa kanya.

“Sumasang-ayon ang mga Partido na hindi nila dapat isagawa ang anumang aktibidad, kasunduan, o kaayusan kasama ang mga ikatlong partido na maaaring makaapekto sa kanilang kakayahang ipatupad ang Kasunduang ito,” nakasaad sa artikulo.

Layunin ng Australia na manguna sa panrehiyong kumpetisyon sa impluwensya, hindi upang hadlangan ang Tsina, sabi ni Roggeveen.

Sa nakalipas na mga taon, niligawan ng China ang mga bansa sa Timog Pasipiko sa pamamagitan ng mga kasunduan sa seguridad, diplomatikong relasyon, at pakikilahok sa ekonomiya. Marami sa kanila, kabilang ang Solomon Islands, ay nagpatingkad ng ugnayan sa Beijing. Ang pag-usbong na ito ay nagbago ng dinamika sa rehiyon, na hindi kanais-nais sa Canberra.

Bilang tugon, pinalalakas ng Australia ang pamumuno nito sa rehiyon at pinatitibay ang ugnayan sa mga bansang isla sa Pasipiko sa pamamagitan ng pagpapatupad ng mga kasunduan sa seguridad at klima sa Fiji at Vanuatu, at paglagda sa isang makasaysayang kasunduan sa migrasyon dulot ng klima sa Tuvalu na nag-aalok ng visa at muling paninirahan para sa mga lumikas dahil sa krisis sa klima.