Ayon sa AFP at Focus | 2025-12-03

STOCKHOLM — Maaaring gamitin ang artificial intelligence (AI) para palakasin ang demokrasya at buhay-komunidad imbes na sa walang-habas na pag-scroll, ayon kay Taiwanese programmer at “cyber ambassador” Audrey Tang sa AFP noong Disyembre 2 habang naghahanda siyang tumanggap ng isang parangal sa Stockholm.

“Naniniwala akong kaya nating ilayo ang AI mula sa addictive intelligence na humihikayat sa mga tao ... tungo sa assistive intelligence, kung saan ang mga AI system ay ginagabayan ng komunidad para sa kapakanan ng komunidad,” sabi ni Tang.

Isang programmer na walang pormal na edukasyon na tumigil sa pag-aaral sa edad na 14, at kalaunan ay nagtrabaho sa Silicon Valley bago magsilbing minister of digital affairs ng Taiwan, si Tang ay nakapanayam ng AFP ilang oras bago niya tanggapin ang Right Livelihood award, na minsan ding tinatawag na "alternative Nobel."

Paggamit ng teknolohiya para bigyang-kapangyarihan ang mamamayan

Napanalunan niya ang parangal dahil sa “pagpapaunlad ng panlipunang paggamit ng digital technology para bigyang-kapangyarihan ang mamamayan, palakasin ang demokrasya, at paghilumin ang mga hidwaan,” ayon sa pahayag ng jury noong Oktubre.

Sa isang panayam sa Voice of America noong 2023, sinabi ni Tang na ang mahigpit na kontrol sa kalayaan sa pagsasalita ng China ay hindi lang pumipigil sa pag-unlad ng AI sa bansa kundi nagbubukas din ng oportunidad para sa mga modelong sinanay sa malalayang lipunan.

Kapag na-store at pinatakbo offline sa isang maliit na device, maaaring makaiwas ang ganitong mga language model sa mga internet gateway, na makapagbigay-daan sa mga Chinese user na makahanap ng impormasyon tungkol sa mga pinipigilang kaganapan nang walang censorship, sabi niya.

Kumbinsido si Tang na ang tao pa rin ang mananatiling "superintelligence." Gayunpaman, dapat tiyakin ng publiko na ginagabayan ang AI upang palakasin ang mga komunidad, hindi ang malalaking negosyo, aniya.

Binanggit niya ang mga hakbang ng Taiwan para bumuo ng mga AI tool na kayang makipag-ugnayan sa iba’t ibang wika at pangkulturang grupo sa isla.

“Sa halip na magsanay ng iisang sovereign model na pinagsasama ang lahat ng ideyang ito, mayroon tayong civic AI na sinasanay ng bawat komunidad batay sa wika at kultura,” sabi niya.

Dagdag pa niya, maaari nang makipag-ugnayan ang iba’t ibang AI sa isa’t isa, na tumutulong upang pagsamahin ang magkakaibang grupo para sa kanilang mga pangkaraniwang adhikain sa lipunan.

Tinukoy ni Tang ang kooperasyon sa pagitan ng mga climate justice activist at mga religious group na nagtataguyod ng “creation care” -- ang pangangalaga sa kapaligiran bilang nilikha ng Diyos.

Ayon sa kanya, kayang “i-translate ng AI ang climate justice work para sa biblical community, para makita rin nila iyon bilang pagtupad sa gawain ng Diyos.”

Ayon kay Tang, ang ganitong gawain ay maaaring magdulot ng benepisyo hindi lamang sa kalikasan.

Pagtutol sa mga naratibong awtoritaryan

“Kailangan talaga nating labanan ang salaysay na ang demokrasya ay nauuwi lang sa pagkakabahagi at kaguluhan at hindi nagtatagumpay, dahil iyan ang pangunahing naratibo ng awtoritaryanismo,” sabi niya.

Mahalaga ang mensaheng iyon lalo na sa isang lugar tulad ng Taiwan, isang demokratikong isla na may sariling pamahalaan, na inaangkin ng China bilang bahagi ng teritoryo nito at hindi isinasantabi ang posibilidad na sakupin ito sa pamamagitan ng puwersa.

Sinabi ni Tang na naging “top target” ang Taiwan ng disimpormasyon at mga pagsisikap na palalimin ang pagkakabahagi, na humaharap sa humigit-kumulang dalawang milyong pagtatangkang cyberattack bawat araw, karamihan sa mga ito ay nagmumula sa China.

Isang araw bago tanggapin ang parangal, nag-lecture siya sa Stockholm University tungkol sa demokratikong paglalakbay ng Taiwan at ang koneksyon nito sa mas malawak na mundo. Batay sa plate-tectonic history ng isla, sinabi niyang ang pagkakakilanlan at kalayaan ng Taiwan ay hinubog sa pamamagitan ng matagal na pressure at sama-samang pakikibaka, hindi dahil sa tadhana.

Ayon sa kanya, ang “geothermal democracy” ng Taiwan ay itinuturing ang mga tensyong pampolitika bilang normal at ginagamit ang mga ito upang mapalakas ang kooperasyon. Isa itong huwarang nais niyang sundan ng AI sa pamamagitan ng pagbawas ng pagkakabahagi at pag-uugnay ng mga komunidad.

Itinatag ng German-Swedish philanthropist na si Jakob von Uexküll ang Right Livelihood Award noong 1980, matapos tanggihan ng foundation na nasa likod ng mga Nobel Prize na magdagdag ng mga bagong kategorya para sa kalikasan at pandaigdigang pag-unlad.