Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-03-19

Bắc Kinh đã khởi công xây dựng một cơ sở nghiên cứu dưới biển sâu mới ở Biển Đông. Động thái này cho thấy sự bành trướng nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực khám phá hàng hải toàn cầu và bộc lộ những tham vọng có tính chiến lược của nước này trong khu vực.

Ngày 28/2, Viện Hải dương học Biển Đông đã khởi công xây dựng trạm nghiên cứu hệ sinh thái quanh khu vực "cold seep" (lỗ phun lạnh) này, tại Nam Sa, tỉnh Quảng Châu, theo tin từ Global Times (Thời báo Hoàn cầu), một tờ báo của nhà nước Trung Quốc.

Trạm nghiên cứu này được dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2030.

Được thiết kế để hoạt động ở độ sâu 2.000 mét dưới mực nước biển, trạm này có khả năng cung cấp chỗ ở cho tối đa 6 nhà khoa học trong thời gian lên đến 1 tháng khi họ tiến hành các nghiên cứu.

Các nhà khoa học sẽ tập trung tìm hiểu các điều kiện sinh tồn cực đoan của các "cold seep" — những khu vực dưới đáy đại dương, nơi có các dòng chất lỏng giàu hydrocarbon rỉ ra từ các vết đứt gãy — và nghiên cứu trữ lượng băng cháy (hydrate metan) khổng lồ trong khu vực.

Các "cold seep" thường sinh ra khí metan, hydrogen sulfide và hydrocarbon từ đáy biển, hỗ trợ các hệ sinh thái độc đáo và duy trì sự sống trong các điều kiện cực đoan.

Một chân trời mới

Nghiên cứu dưới biển sâu đang là lĩnh vực thu hút được sự chú ý trên toàn cầu.

Hồi tháng 5/2023, cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Hoa Kỳ và tập đoàn Proteus Ocean thông báo rằng họ đang phát triển 'trạm không gian dưới nước' đầu tiên trên thế giới, có tên gọi là Proteus, gần khu vực Curaçao của vùng Ca-ri-be.

Tuy nhiên, với độ sâu chỉ 20 mét, Proteus nông và nhỏ hơn nhiều so với dự án đầy tham vọng của Trung Quốc.

Thời báo Hoàn Cầu cho biết, trạm không gian dưới biển của Trung Quốc sẽ thiết lập một hệ thống cố định giám sát các "cold seep" dưới đáy biển.

Hệ thống này sẽ tích hợp một mạng lưới giám sát 'bốn chiều', kết nối các tàu ngầm không người lái dưới nước, các tàu nổi trên mặt nước và các trạm quan sát dưới nước với nhau.

Tính đến nay, thế giới đã phát hiện ra hơn 900 "cold seep", trong đó có 6 khu vực được ghi nhận ở Biển Đông.

Các hệ sinh thái quanh khu vực "cold seep" đã thu hút được sự quan tâm đáng kể của cộng đồng khoa học quốc tế.

Đơn cử như liên minh nghiên cứu hàng hải ECOGIG, có trụ sở tại Hoa Kỳ, đã tập trung nghiên cứu các hệ sinh thái "cold seep" ở Vịnh Mexico, Fjord của Đại Tây Dương và Vịnh California.

Trong khi đó, chương trình Khám Phá Đại Dương Quốc Tế, với sự tham gia của 21 quốc gia, đang tiến hành nghiên cứu về hệ sinh quyển dưới biển sâu và băng cháy ở các khu vực có "cold seep".

'Ý nghĩa chiến lược'

Tuy nhiên, dự án trạm nghiên cứu biển sâu của Trung Quốc lại vượt ra ngoài giới hạn nghiên cứu khoa học và phát triển tài nguyên.

Tờ Global Times đã mô tả một cách rõ ràng rằng, dự án này có "ý nghĩa chiến lược". Với việc phát triển công nghệ có người lái dưới biển sâu, Trung Quốc muốn triển khai nhiều hơn các trạm nghiên cứu này.

Ngoài việc hỗ trợ mở rộng nguồn tài nguyên dầu thô, khí tự nhiên và khoáng sản dưới đáy biển như quặng sắt và mangan, công nghệ này còn liên quan đến việc bảo vệ "các quyền và lợi ích" của Trung Quốc ở Biển Đông.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông và đã bác bỏ các tuyên bố chủ quyền mang tính cạnh tranh của các quốc gia khác, bất chấp việc đã có một phán quyết quốc tế, cho rằng tuyên bố của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý.

Trong bối cảnh các tranh chấp lãnh hải đang diễn ra trong khu vực, lập trường ngày càng ngang ngược của Trung Quốc đã gây ra nhiều lo ngại.

Một số nhà quan sát lo ngại rằng, dưới danh nghĩa nghiên cứu khoa học, Trung Quốc đang sử dụng các trạm nghiên cứu dưới đáy biển này để củng cố sự hiện diện về mặt địa chính trị và củng cố quyền kiểm soát của mình đối với các nguồn tài nguyên dưới biển sâu trong khu vực.