Tác giả: Shirin Bhandari | 2025-08-26

Tuyên bố gần đây của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. rằng Philippines "không thể đứng ngoài cuộc" nếu xung đột nổ ra ở Eo biển Đài Loan khiến Bắc Kinh phản đối gay gắt nhưng lại nhận được sự cảm kích từ Đài Bắc. Phát biểu này đã khơi mào cho cuộc tranh luận mới về vai trò của Manila đối với an ninh khu vực.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Firstpost của Ấn Độ trong chuyến thăm cấp nhà nước tới New Delhi vào đầu tháng 8, Tổng thống Marcos cảnh báo rằng, vị trí địa lý khiến Manila dễ bị tổn thương trước mọi xung đột xảy ra ở Đài Loan. "Nếu có một cuộc đối đầu về Đài Loan giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, Philippines sẽ không thể đứng ngoài cuộc, đơn giản bởi vì vị trí địa lý của chúng tôi", ông nói.

Khoảng cách chỉ 40 phút bay

Cao Hùng, thuộc miền Nam Đài Loan và Laoag ở phía bắc Luzon chỉ cách nhau khoảng 40 phút bay, ông Marcos cho biết. "Nếu có một cuộc chiến tranh toàn diện, chúng tôi sẽ bị lôi kéo vào. ... Chúng tôi sẽ phải đến hoặc tìm cách đến nơi này để đưa người dân của chúng tôi về nước", ông Marcos nhận định và thông tin thêm rằng, hiện có hơn 160.000 người Philippines đang sinh sống và làm việc tại Đài Loan.

Khi được hỏi liệu ông có cho phép Hoa Kỳ sử dụng các căn cứ quân sự của Philippines nếu có xung đột ở Đài Loan hay không, Tổng thống Marcos cho biết, Manila phải hợp tác với các đồng minh. "Vì sao chúng tôi lại phải từ chối các đối tác của mình?", ông đáp lại bằng một câu hỏi.

Ông Marcos nhấn mạnh, Manila đang hành động vì lợi ích của mình, không phải theo yêu cầu của Washington. "Vì sao chúng tôi phải từ chối những đối tác đang đối mặt với mối đe dọa từ Trung Quốc? Chúng tôi không hành xử như một nhà nước bù nhìn. Chúng tôi có nghĩa vụ phải bảo vệ đất nước", ông nói.

Bắc Kinh và Đài Bắc phản ứng trái ngược

Trung Quốc ngay lập tức phản đối mạnh mẽ những phát biểu của ông Marcos. Ngày 8/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước này lên tiếng: "Chúng tôi đề nghị Philippines nghiêm túc tuân thủ nguyên tắc Một Trung Quốc… và hạn chế đùa với lửa trong các vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi của Trung Quốc".

Đáp trả lại Bắc Kinh, ông Marcos đã tái khẳng định quan điểm Manila không tìm kiếm xung đột. Ông cho biết tại một cuộc họp báo ở Manila: "Tôi không hiểu họ muốn nói gì. Đang đùa với lửa à? Tôi chỉ nói lên sự thật thôi".

Ông cảnh báo, Philippines cần chuẩn bị cho mọi tình huống bất ngờ, đặc biệt là liên quan đến việc sơ tán người lao động ở nước ngoài và bảo vệ lãnh thổ Philippines.

Bộ Ngoại giao Đài Loan hoan nghênh các phát biểu của ông Marcos, coi đó là sự công nhận những lợi ích chung của khu vực ở Eo biển Đài Loan. Đài Bắc tuyên bố, cả hai nước đều mong muốn hòa bình và ổn định. Cơ quan này cũng cảm ơn Manila vì đã "tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan".

Lập trường rõ ràng của Manila

Các nhà phân tích cho rằng các phát biểu của ông Marcos cho thấy Philippines đang có sự thay đổi lớn hơn, theo hướng rõ ràng về mặt chiến lược.

Nguyên đại diện Philippines tại Đài Loan Angelito Banayo nói với Central News Agency của Đài Loan rằng, Philippines khó có thể "khoanh tay đứng nhìn" nếu có xung đột ở Eo biển Đài Loan.

Theo Hiệp định Tăng cường Hợp tác Quốc phòng, Hoa Kỳ đã lập ba căn cứ quân sự ở miền bắc Philippines. Các căn cứ này đều đặt Đài Loan và Trung Quốc là trọng tâm quan tâm, ông cho biết.

Theo ông Banayo, nếu chiến tranh nổ ra, những căn cứ này có thể là mục tiêu tấn công của Trung Quốc.

Một báo cáo năm 2024 của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết, những căn cứ này sẽ là "các điểm quan trọng" cho những hoạt động của Hoa Kỳ nếu có sự cố bất ngờ liên quan đến Đài Loan. Theo đó, Manila được xếp vào tuyến đầu của mọi cuộc xung đột.

Không có chuyện không tham gia

Nhận định này phù hợp với tuyên bố của ông Marcos rằng, Philippines không thể đơn giản lựa chọn việc không tham gia và có thể phải cho phép Hoa Kỳ tiếp cận để bảo vệ an ninh của Philippines.

Những phát biểu của ông Marcos nhấn mạnh vai trò trung tâm của Philippines trong việc tạo ra thế cân bằng ở Eo biển Đài Loan.

Với việc Hoa Kỳ có quyền sử dụng các căn cứ quân sự ở phía bắc và do sự gần gũi về địa lý, Manila sẽ bị ảnh hưởng nếu xảy ra bất cứ cuộc xung đột nào xuyên qua eo biển này.

Trong bối cảnh căng thẳng vẫn gia tăng ở cả Eo biển Đài Loan và Biển Đông, Tổng thống Marcos đã định vị Philippines như một nhân tố ngày càng có vai trò quan trọng trong việc định hình các cuộc tranh luận về an ninh khu vực. "Điều sẽ xảy ra là, chúng tôi sẽ tiếp tục hiện diện, chúng tôi sẽ tiếp tục bảo vệ lãnh thổ của mình, chúng tôi sẽ tiếp tục thực thi các quyền chủ quyền của mình", ông tuyên bố hồi tháng 8, sau khi xảy ra một cuộc đụng độ khác trên biển giữa tàu của nước này với các tàu Trung Quốcgần khu vực Bãi cạn Scarborough đang tranh chấp.