Ayon kay Shirin Bhandari | 2025-08-26

Ang kamakailang pahayag ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. na ang Pilipinas ay ‘hindi maaaring manatiling nakahiwalay’ kung sumiklab ang sigalot sa Taiwan Strait ay umani ng matinding protesta mula sa Beijing at pasasalamat mula sa Taipei. Nagpasiklab din ito ng panibagong debate hinggil sa papel ng Maynila sa panrehiyong seguridad.

Sa isang panayam sa Indian outlet na Firstpost sa kanyang pagbisita-estado sa New Delhi noong unang bahagi ng Agosto, nagbabala si Marcos na ang heograpiya lamang ang nagtatakda sa kahinaan ng Maynila sakaling magkaroon ng sigalot kaugnay ng Taiwan. Aniya, ‘Kung magkaroon ng komprontasyon sa pagitan ng Tsina at Estados Unidos dahil sa Taiwan, walang paraan para makaiwas dito ang Pilipinas, dahil lamang sa ating pisikal na lokasyon.’

Mga 40 minuto lamang ang layo sa himpapawid

Sinabi ni Marcos na ang Kaohsiung sa katimugang Taiwan ay nasa humigit-kumulang 40 minutong biyahe lamang sa himpapawid mula sa Laoag sa hilagang Luzon. “Kung magkakaroon ng ganap na digmaan, tiyak na madadamay tayo… Kailangan nating makapasok o makahanap ng paraan upang maiuwi ang ating mga kababayan,” dagdag pa niya, tinutukoy ang mahigit 160,000 Pilipinong naninirahan at nagtatrabaho sa Taiwan.

Nang tanungin kung papayagan niya ang United States na gamitin ang mga base militar ng Pilipinas sakaling sumiklab ang sigalot sa Taiwan, sinabi ni Marcos na kailangang makipagtulungan ang Maynila sa mga kaalyado nito. “Bakit naman natin tatanggihan ang ating mga kaalyado?” aniya.

Sinabi niya na kumikilos ang Maynila para sa sariling interes at hindi dahil sa utos ng Washington. ‘Bakit natin tatanggihan ang mga kaalyadong humaharap sa banta ng China? Hindi tayo kumikilos bilang isang estadong papet. Tungkulin nating ipagtanggol ang ating bansa,’ aniya

Magkasalungat na reaksyon mula sa Beijing at Taipei

Mabilis na kinondena ng Beijing ang mga pahayag ni Marcos at nanawagan sa Pilipinas na taimtim na sumunod sa prinsipyong ‘iisang Tsina’ at umiwas sa anumang hakbang na maaaring makapinsala sa pangunahing interes ng China, ayon sa pahayag ng tagapagsalita ng Foreign Ministry noong Agosto 8.

Bilang tugon sa Beijing, muling iginiit ni Marcos na ang Maynila ay hindi naghahangad ng alitan. Sa isang press briefing sa Maynila, sinabi niya: ‘Hindi ko alam kung ano ang tinutukoy nila. Naglalaro ba sila ng apoy? Nagsasaad lamang ako ng mga katotohanan.’

Dapat maging handa ang Pilipinas sa anumang posibleng pangyayari, lalo na hinggil sa mga plano sa paglilikas ng mga manggagawang Pilipino sa ibang bansa at sa pagtatanggol ng teritoryo ng bansa, aniya.

Mainit na tinanggap ng Ministry of Foreign Affairs ng Taiwan ang mga pahayag ni Marcos, itinuturing bilang pagkilala sa mas malawak na interes ng rehiyon sa Taiwan Strait. Parehong naghahangad ng kapayapaan at katatagan ang dalawang bansa, ayon sa Taipei, na nagpasalamat sa Maynila 'sa muling pagpapatibay ng kahalagahan ng pagpapanatili ng kapayapaan at katatagan sa Taiwan Strait.'

Paglilinaw sa paninindigan ng Maynila

Ang mga pahayag ni Marcos ay sumasalamin sa mas malawak na pagbabago ng Pilipinas tungo sa estratehikong kaliwanagan, ayon sa mga analista.

Ayon kay Angelito Banayo, dating kinatawan ng Pilipinas sa Taiwan, magiging mahirap para sa Pilipinas na manatiling hindi kasangkot kung sumiklab ang sigalot sa Taiwan Strait, sabi niya sa Taiwan Central News Agency.

Sa ilalim ng Enhanced Defense Cooperation Agreement, nagtatag ang Estados Unidos ng tatlong base militar sa hilagang Pilipinas, lahat ay isinasaalang-alang ang Taiwan at China, aniya.

Kung sumiklab ang digmaan, ayon kay Banayo, malamang na magiging target ng mga atake ng China ang mga base na ito.

Ayon sa ulat ng Center for Strategic and International Studies noong 2024, ang mga baseng iyon ay magiging "mga kritikal na node" para sa mga operasyon ng Estados Unidos sakaling magkaroon ng sigalot sa Taiwan, na inilalagay ang Maynila sa harap na linya ng anumang tunggalian.

Hindi pwedeng umiwas

Ang pagtatasa ay umaayon sa pagkilala ni Marcos na hindi maaaring umiwas ang Pilipinas at maaaring kailanganing bigyan ang Estados Unidos ng access upang ipagtanggol ang seguridad ng bansa.

Binibigyang-diin ng mga pahayag ni Marcos ang sentral na papel ng Pilipinas sa usapin sa Taiwan Strait.

Dahil sa access ng Estados Unidos sa mga base sa hilaga at sa heograpikong lapit nito, malantad ang Maynila sa anumang sigalot sa Taiwan Strait.

Habang patuloy na tumataas ang tensyon sa Taiwan Strait at South China Sea, ipiniposisyon ni Marcos ang Pilipinas bilang isang lalong aktibong kalahok sa paghubog ng mga talakayan hinggil sa panrehiyong seguridad. “Ang mangyayari, patuloy tayong naroroon, patuloy nating ipagtatanggol ang ating teritoryo, patuloy nating isasagawa ang ating mga karapatang soberanya,” sabi niya noong Agosto, matapos ang isa pang maritime run-in kasama ang mga barkong Tsino malapit sa pinagtatalunang Scarborough Shoal.