Tác giả: Giả Phi Mao | 2025-10-27

Nhật Bản và Đài Loan đang tiến tới việc tổ chức các cuộc diễn tập chung thường xuyên giữa lực lượng bảo vệ bờ biển, sau khi hai bên đã thực hiện hai cuộc diễn tập kể từ khi cắt đứt quan hệ ngoại giao hơn nửa thế kỷ trước.

Một cuộc diễn tập diễn ra vào tháng 6 nhưng chỉ được công bố trong tháng này đã cho thấy rõ sự hợp tác mới hình thành giữa hai bên.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản và Đài Loan đã tiến hành một cuộc diễn tập cứu hộ hàng hải chung vào giữa tháng 6 trên vùng biển quốc tế phía nam quần đảo Sakishima của Nhật Bản, đánh dấu cuộc diễn tập công khai thứ hai của họ trong vòng một năm.

Tờ Yomiuri Shimbun đưa tin về cuộc diễn tập này vào tháng 10, bốn tháng sau khi sự việc diễn ra.

“Tàu của hai bên đã tiến lại gần trong tầm nhìn, chia sẻ thông tin và điều chỉnh khu vực tìm kiếm nhằm tăng cường khả năng phối hợp tại hiện trường,” tờ báo dẫn lời các nguồn tin tiết lộ.

Trong hoạt động tháng 6, tàu tuần tra lớn trang bị trực thăng của Nhật Bản Mizuho đã tham gia cùng tàu Yunlin của Đài Loan, và sau đó tiếp tục tới Đông Nam Á để huấn luyện thêm với cơ quan hàng hải của Malaysia, theo báo Yomiuri.

Việc các phương tiện truyền thông Nhật Bản công bố những hoạt động này đã thổi bùng sự lạc quan tại Đài Bắc rằng hợp tác hàng hải Nhật Bản - Đài Loan có thể sớm trở thành thể chế hóa.

Việc tiến vào tầm nhìn trực tiếp đồng nghĩa với hợp tác tác chiến trực tiếp, ông Su Tzu-Yun, giám đốc Phòng Chiến lược và Nguồn lực Quốc phòng tại Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng Đài Loan, cho biết với tạp chí Focus.

Cuộc diễn tập năm nay diễn ra sau cuộc huấn luyện chung của hai lực lượng vào tháng 7 năm 2024, khi tàu tuần tra Sagami của Nhật Bản và tàu Hsun Hu số 9 của Đài Loan tiến hành một chiến dịch tìm kiếm và cứu hộ ngoài khơi bán đảo Boso gần Izu Oshima.

Sự kiện năm 2024 này, là cuộc huấn luyện chung đầu tiên của hai lực lượng bảo vệ bờ biển kể từ khi Nhật Bản cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan vào năm 1972, đã vấp phải một phản đối chính thức từ Bắc Kinh.

Một cột mốc quan trọng

Mặc dù thông tin công khai về các cuộc huấn luyện chung Nhật Bản - Đài Loan chủ yếu vẫn xoay quanh cứu hộ hàng hải và chưa bao gồm các thao tác chiến đấu, nhưng điều này vẫn có thể được coi là một cột mốc quan trọng.

Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Đài Loan có thể đóng vai trò như một nền tảng cho cả hợp tác quân sự lẫn ngoại giao, phần nào bù đắp cho việc hải quân không thể trực tiếp hợp tác với các lực lượng đồng minh, ông Su cho biết.

Mặc dù Tokyo chính thức khẳng định các cuộc diễn tập chung không nhằm vào bất kỳ bên thứ ba nào, nhưng truyền thông Nhật Bản vẫn phổ biến giải thích rằng chúng là phản ứng trước sự mở rộng hàng hải ngày càng tăng của Trung Quốc.

Các tàu của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc (CCG) duy trì một sự hiện diện gần như liên tục quanh Quần đảo Senkaku đang tranh chấp (Trung Quốc gọi là Quần đảo Điếu Ngư). Dữ liệu chính thức của Nhật Bản cho thấy các tàu CCG đã xâm nhập vùng biển xung quanh 355 lần trong năm 2024, mức cao nhất kể từ khi Nhật Bản bắt đầu ghi nhận số liệu vào năm 2008, theo báo Kyodo News.

Trước năm 2018, các cuộc tuần tra của Trung Quốc diễn ra khoảng 200 ngày mỗi năm, nhưng khi trọng tải của các tàu CCG tăng lên, sự hiện diện của họ trở nên gần như liên tục -- ngay cả trong điều kiện thời tiết xấu.

Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm áp đặt thay đổi đơn phương trên vùng biển quốc tế bằng vũ lực đã gia tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây, Sách Trắng Quốc phòng 2025 của Nhật Bản cảnh báo vào tháng 7.

Tài liệu này mô tả những hành động trên là “thách thức chiến lược chưa từng có và lớn nhất” đối với an ninh của Nhật Bản cũng như trật tự quốc tế rộng lớn hơn.

Các mối đe dọa đối với chủ quyền chung

Bên cạnh Nhật Bản, Đài Loan và Philippines cũng phải thường xuyên đối phó với các cuộc xâm nhập của Trung Quốc vào vùng biển của họ.

Đảo tiền tuyến Kinmen của Đài Loan cũng thường xuyên phải đối mặt với các cuộc xâm nhập của Trung Quốc. Từ tháng 2/2024 đến tháng 8/2025, các tàu CCG đã đi qua vùng biển quanh Kinmen 85 lần, trung bình 4,4 lần xâm nhập mỗi tháng và mỗi lần lưu lại khoảng hai giờ, theo Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Đài Loan.

Các hành vi quấy rối gia tăng sau vụ va chạm ngày 14/2/2024. Một tàu của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Đài Loan trong lúc truy đuổi đã vô tình va vào một tàu cao tốc Trung Quốc đang tham gia đánh bắt trái phép. Hai ngư dân Trung Quốc thiệt mạng. Sau đó, CCG bắt đầu tuần tra khu vực dưới vỏ bọc “kiểm tra thực thi pháp luật.”

“Cả Quần đảo Senkaku của Nhật Bản và đảo Kinmen của Đài Loan đều đối mặt với các mối đe dọa về chủ quyền. Chỉ bằng cách tăng cường hợp tác, Đài Loan và Nhật Bản mới có thể phản ứng hiệu quả hơn. Họ cần ‘chia sẻ thông tin tình báo và giải quyết các vấn đề chung giữa các cơ quan của hai nước’,” ông Tetsuo Kotani, giáo sư nghiên cứu toàn cầu tại Đại học Meikai ở Nhật Bản, cho NHK biết vào tháng 7/2024.

Đài Loan và Nhật Bản đã ký một bản ghi nhớ về hợp tác tìm kiếm và cứu hộ hàng hải vào năm 2017, tiếp theo là một bản ghi nhớ khác vào năm 2018 về chống buôn lậu và nhập cư trái phép. Tuy nhiên, cuộc diễn tập công khai đầu tiên của họ kể từ khi cắt đứt quan hệ ngoại giao vào năm 1972 chỉ diễn ra vào năm 2024.

“Trung Quốc là động lực lớn nhất thúc đẩy hợp tác cụ thể giữa các cơ quan bảo vệ bờ biển Đài Loan và Nhật Bản, một diễn biến mà Bắc Kinh có lẽ không lường trước được,” ông Su nói với tạp chí Focus.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền hơn 80% Biển Đông, mặc dù một tòa án tại La Haye đã bác bỏ tuyên bố đó vào năm 2016.

Philippines, một nước láng giềng khác đang chịu các tranh chấp hàng hải với Trung Quốc, cũng phải đối mặt với những thách thức tương tự từ các tàu CCG, ông Su cho biết.

“Đài Loan, Nhật Bản và Philippines hiện đang cùng chung một tình thế. Rất có khả năng các cuộc huấn luyện chung giữa các lực lượng bảo vệ bờ biển này có thể phát triển từ quan hệ song phương thành một hệ thống đa phương trong tương lai,” ông nói.