Ayon kay Li Hsianchi | 2025-05-19

Binabantayan ng diplomatikong komunidad ng Taiwan ang magiging landas ng relasyon ng Taiwan at Vatican kasunod ng pagkakapili kay Robert Prevost bilang ika-267 na Santo Papa ng Simbahang Katoliko.

Noong Mayo 8, naging kauna-unahang Amerikanong Santo Papa si Prevost, na pinili ang pangalang Leo XIV.

Ang Vatican ay isa sa 12 lang na bansa sa buong mundo na opisyal na kumikilala sa Taiwan, at ito lamang ang tanging diplomatikong kaalyado ng Taiwan sa Europa.

Itinuturing ng China na bahagi ng teritoryo nito ang Taiwan, na may sariling pamahalaan, at nilalayon nitong ibukod ang bansa mula sa pandaigdigang komunidad.

Habang nahaharap ang Taiwan sa lumalalang geopolitical na pagkakabukod dahil sa impluwensya ng China, mahigpit na binabantayan ng Taipei at mga pandaigdigang tagapagmasid kung mapapanatili ng Holy See sa ilalim ni Pope Leo XIV ang opisyal na ugnayan nito sa Taiwan.

Ipinunto ni Lee Shih-ming, dating ambassador ng Taiwan sa Holy See, sa Central News Agency noong Mayo 9 na nang naging kardinal si Prevost noong 2023, nagpasalamat siya sa pagbati ng Taiwan at naipakita niyang naiintindihan niya ang pagkakaiba ng demokratikong Taiwan at komunistang China.

Nagpahayag si Lee ng pag-asang mas magiging malalim ang mga ugnayan sa ilalim ng bagong Santo Papa.

Samantala, binati ng China noong Mayo 9 ang bagong halal na Santo Papa at sinabing umaasa itong ipagpapatuloy ang "makabuluhang pag-uusap" kasama ang Vatican.

Ang pagbabalanse

Sa pagkamatay ni Pope Francis, umasa ang Taiwan na makadadalo ang kanilang pangulong si Lai Ching-te sa libing, tulad ng nangyari noong nakaraan.

Ngunit, matapos ang pakikipag-usap sa Vatican, inanunsyo ng Foreign Ministry na ang dating bise-presidente na si Chen Chien-jen, isang Katoliko at Papal Knight, ang dadalo bilang kinatawan ng Taiwan.

Bagaman angkop si Chen bilang kinatawan, ang paglihis na ito sa nakagawian ay nagdulot ng pangambang inaalala ng Vatican na baka magalit ang China.

Itinuturing ang Taiwan bilang mahalagang katuwang ng Vatican. Sa isang panayam sa The Guardian noong Mayo 1, sinabi ni Chen na bagama’t ang 300,000 na Katoliko sa Taiwan ay 0.02% lang ng pandaigdigang populasyong Katoliko, nagsisilbi ang Taiwan bilang isang "tulay na simbahan."

Sa mga panahong mas matatag ang cross-strait relations, palihim na naglalakbay ang mga pari mula sa China patungong Taiwan upang kumuha ng pagsasanay sa teolohiko sa wikang Mandarin.

Sa pagpanaw ni Pope Francis, agad na nagpaabot ng pakikiramay ang Taiwan samantalang ang China ay nagkomento lamang sa kanilang pang-araw-araw na Foreign Ministry news conference, kung saan muling binigyang-diin na ang Taiwan ay isang "hindi maihihiwalay na bahagi" ng China.

May humigit-kumulang 12 milyon na Katoliko sa China.

Sa araw ng libing, mahigit 160 na bansa, kabilang ang Taiwan, ang nagpadala ng kanilang mga pinuno o mga natatanging kinatawan. Kapansin-pansing walang pinadala ang China, at pinaghihinalaang ito’y dahil sa pagtanggi ng Vatican na hadlangan ang pagdalo ng Taiwan.

Pinipilit ng China ang Vatican na tanggihan ang opisyal na pagsama ng Taiwan sa paglibing. Ito ang isinulat ni Michel Chambon, isang theologian mula sa France at mananaliksik ng National University of Singapore, para sa UCA News noong Abril 28.

Nang tumanggi ang Holy See, gumanti ang Beijing sa pamamagitan ng hindi pagdalo sa okasyon.

"Kapag nagpadala ang China ng isang parang sampal kay Pope Francis habang siya’y mapayapang nakahimlay na sa kabaong, ito ay ... isang sampal din sa buong mundo," isinulat ni Chambon.

Ugnayang puno ng tensyon

Puno na ng tensyon ang ugnayan ng Holy See at China mula pa noong 1951 nang pinutol ng Beijing ang kaugnayan nito sa Vatican at itinatag ang Patriotic Catholic Association, na kontrolado ng pamahalaan. Dahil dito, napilitan ang mga Katolikong tanggihan ang awtoridad ng Santo Papa o ipahayag ang kanilang pananampalataya nang palihim.

Noong 2018, pumirma ang Vatican at China ng pansamantalang kasunduan tungkol sa pagtatalaga ng mga obispo. Ito’y muling pinirmahan noong 2020, ngunit nananatiling lihim ang nilalaman ng kasunduan, na nagdulot ng mga pagbatikos na sinisira nito ang integridad ng Simbahan.

Ang kasalukuyang pagsusumikap ng Vatican na panatiliin ang ugnayan nito sa Beijing ay patuloy na nagdudulot ng mga pag-aalala sa Taiwan.

Sinabi ni Chambon sa The Guardian noong Mayo 1 na nagtagumpay si Pope Francis sa pagpapalakas ng pakikipag-ugnayan sa China habang pinananatili ang diplomatikong relasyon sa Taiwan.

"Hindi ninanais ng Holy See na talikuran ang kahit anong grupo ng mga Katoliko sa mundo, kabilang ang Taiwan," sabi niya. "Nagawa nitong iwasan at labanan ang pagpilit ng Beijing na putulin ang opisyal na ugnayan nito sa Taiwan."