Tác giả: Shirin Bhandari | 2025-10-29

Ảnh vệ tinh mới đây cùng các tuyên bố có cơ sở cho thấy Trung Quốc đang tiến hành một đợt hoạt động mới tại bãi cạn Scarborough, tiếp tục gây lo ngại cho Manila và trong giới quan sát khu vực rằng Bắc Kinh có thể đang chuẩn bị cho việc xây dựng các công trình quy mô lớn hơn tại rạn san hô đang tranh chấp này.

Philippines gọi bãi cạn này là Bajo de Masinloc hoặc Panatag Shoal.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hơn 80% diện tích Biển Đông, khiến nhiều nước láng giềng phản ứng. Vào năm 2016, một tòa án ở La Hay đã bác bỏ tuyên bố này của Bắc Kinh.

Hình ảnh mới nhất, được Satellogic thu thập ngày 8/10 và do SkyFi cung cấp, cho thấy một dãy cấu trúc nổi liền mạch chắn ngang lối vào chật hẹp của khu đầm phá tại bãi cạn Scarborough.

Theo các nhà phân tích thuộc dự án minh bạch SeaLight, rào chắn này sẽ ngăn cản tàu của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines (PCG) và ngư dân Philippines tiếp cận khu vực đầm phá này.

Tháng 9/2023, các thợ lặn của PCG đã cắt và dỡ một rào chắn nổi dài 300 mét bên ngoài lối vào bãi cạn này.

Đến tháng 2/2024, Trung Quốc lại lắp các rào chắn nổi bên ngoài bãi cạn này trong một thời gian ngắn trước khi gỡ bỏ chúng.

Vũ khí hóa vùng biển

Theo SeaLight, rào chắn này phản ánh chiến thuật “vùng xám” quen thuộc: sử dụng các chướng ngại vật nổi tạm thời để siết chặt kiểm soát mà không cần leo thang hành động quân sự một cách công khai.

Luke Fischer, đồng sáng lập SkyFi, viết trên mạng xã hội X: “Một rào chắn nổi bất hợp pháp do Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa lắp đặt tại lối vào bãi cạn Scarborough” có thể thấy rõ trong bức ảnh vệ tinh mới.

Ông nhận xét điều này “chỉ là một ví dụ nhỏ cho thấy cách họ biến biển cả thành vũ khí”.

Giám đốc dự án SeaLight, Ray Powell, cũng đăng bức ảnh về rào chắn này lên mạng xã hội X.

Những nhóm thân Trung Quốc đã lên tiếng bảo vệ việc lắp đặt rào chắn mới nhất này.

Tổ chức South China Sea Probing Initiative có trụ sở tại Bắc Kinh lý giải trên mạng xã hội X rằng biện pháp này là phản ứng đối với “hành vi khiêu khích gần đây của Philippines”, đồng thời nhấn mạnh Trung Quốc “có quyền làm bất cứ điều gì”.

Trung Quốc đã kiểm soát từ năm 2012

Bãi cạn Scarborough cách phía tây tỉnh Zambales của đảo Luzon khoảng 120 hải lý, nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines. Tuy nhiên, Trung Quốc đã duy trì kiểm soát trên thực tế kể từ sau vụ đối đầu năm 2012. Lực lượng hải cảnh Trung Quốc chặn lối vào đầm phá và quấy rối các tàu cá Philippines hoạt động quanh khu vực bãi cạn này.

Căng thẳng đã leo thang trong những tháng gần đây cả trên biển lẫn trên không. Ngày 11/08, một tàu chiến hải quân Trung Quốc và một tàu hải cảnh của nước này đã có va chạm trong lúc quấy rối một tàu tuần tra của Philippines, đánh dấu mức độ rủi ro cao trong khu vực.

Vùng không phận nơi đây cũng nóng lên vào giữa tháng 10, khi Bắc Kinh tuyên bố đã xua đuổi hai máy bay trinh sát của Philippines, chỉ một ngày sau khi Manila đưa tin một trực thăng và một máy bay chiến đấu Trung Quốc “can thiệp hung hăng” đối với một máy bay của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines (PCG).

Những quan ngại ‘về môi trường' ngụy tạo của Trung Quốc

Vào tháng 9, Bắc Kinh đã khiến Manila tức giận khi tuyên bố kế hoạch lập một khu bảo tồn thiên nhiên tại bãi cạn này.

Các nhà phân tích nước ngoài đã vạch trần nỗ lực dưới vỏ bọc bảo tồn này. Họ cho rằng đây thực chất là một bước đi hành chính nhằm củng cố quyền kiểm soát của Bắc Kinh.

Động thái này đã vấp phải chỉ trích từ Manila và nhiều nước khác, vì bãi cạn này là ngư trường truyền thống của Philippines, Trung Quốc và Việt Nam. Theo các nhà phân tích, việc chọn bãi cạn làm khu bảo tồn rất giống với phong cách quen thuộc của Trung Quốc — sử dụng các lý do hòa bình để biện minh cho việc tuần tra và hiện diện quân sự.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. nghi ngờ Trung Quốc có thể biến bãi cạn này thành một hòn đảo nhân tạo.

Hồi tháng 10, ông cho rằng việc Trung Quốc gọi bãi cạn này là “đảo Hoàng Nham” (Huangyan Island) có thể là "Freudian slip" (lỡ lời kiểu Freud - một khái niệm do nhà tâm lý học Sigmund Freud đưa ra về một sự lỡ lời nhưng lại tiết lộ cảm xúc, suy nghĩ tiềm ẩn).

Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Washington, kể từ năm 2013, Trung Quốc đã bồi đắp khoảng 3.200 mẫu Anh (tương đương hơn 1.290 héc-ta) đất nhân tạo tại quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp.

'Chúng tôi là người đến trước'

Để chứng minh rằng Philippines đã hiện diện tại khu vực này sớm hơn, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines (PCG) đã công bố một bản đồ cho thấy các mảnh vỡ công trình xây dựng cũ trong bãi cạn này. Theo Manila, khu vực này từng được sử dụng làm bãi ném bom trong các cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Philippines cách đây nhiều thập kỷ.

Vào tháng 10, Chuẩn Đô đốc Roy Vincent Trinidad, người phát ngôn của Hải quân Philippines phụ trách biển Tây Philippines khẳng định những mảnh vỡ này đã có từ thập niên 1980 và 1990.

Phớt lờ bằng chứng mà Manila đưa ra, Trung Quốc vẫn tăng cường kiểm soát tại biển Tây Philippines, viện cớ “bảo vệ môi trường” hoặc “quản lý nghề cá”.

Greg Poling, nhà phân tích về Biển Đông thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) bình luận về kế hoạch thiết lập khu bảo tồn thiên nhiên tại bãi cạn Scarborough như sau: “Đây là phong cách quen thuộc của Trung Quốc — tìm cách tạo ra các lý do hành chính để biện minh cho những gì họ đã chiếm giữ bằng sức mạnh quân sự”.

Bộ Ngoại giao Philippines lên tiếng trong một tuyên bố: “Philippines đề nghị Trung Quốc tôn trọng chủ quyền và quyền tài phán của Philippines đối với Bajo de Masinloc… và tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo luật pháp quốc tế”.