Tác giả: Jia Feimao | 2025-12-09

Một viện nghiên cứu của Mỹ cảnh báo rằng Trung Quốc có thể buộc Đài Loan nhân nhượng mà không cần nổ súng, bằng cách cắt đứt huyết mạch năng lượng của hòn đảo. Bắc Kinh đang thử nghiệm các biện pháp siết nguồn cung nhiên liệu thay vì xâm lược, viện này cho biết trong một báo cáo mới.

Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh ly khai và không loại trừ khả năng dùng vũ lực để chiếm hòn đảo dân chủ này.

Nghiên cứu do Quỹ bảo vệ các Nền dân chủ (FDD), có trụ sở tại Washington, công bố vào tháng 11, đưa ra các khuyến nghị về “sức bền năng lượng”, “sức bền trên không gian mạng”, “sức bền hàng hải” và “sức bền xã hội”.

Khuyến nghị hàng đầu cho từng hạng mục lần lượt là “Đa dạng hóa chuỗi cung ứng LNG [khí tự nhiên hóa lỏng]”, “Tăng cường hợp tác công – tư để bảo vệ hạ tầng thiết yếu”, “Ưu tiên lập kế hoạch đoàn tàu và hộ tống và diễn tập”, và “Công bố công khai các kế hoạch dự phòng”.

Các biện pháp này sẽ trấn an Đài Loan và các đối tác rằng các chuyến hàng nhiên liệu có thể tiếp diễn ngay cả dưới áp lực mạnh từ Bắc Kinh, FDD cho biết.

Hồi tháng 6, FDD và Trung tâm Dân chủ và Phát triển Bền vững Sáng tạo (CIDS) của Đài Loan đã thực hiện mô phỏng trên sa bàn về một khả năng “phong tỏa năng lượng” của Trung Quốc và các phản ứng của Đài Loan và các đối tác.

Sau đó, các nhà phân tích của FDD đã tham vấn các quan chức chính phủ châu Âu, các đại diện ngành và nhân viên lưỡng đảng của Quốc hội Mỹ trước khi công bố báo cáo “Trung Quốc cưỡng ép các tuyến năng lượng huyết mạch của Đài Loan: một cuộc đấu mà Đài Loan và phương Tây không thể để thua”.

Khoảng 98% năng lượng của Đài Loan phụ thuộc vào nhập khẩu. Năm 2024, Úc, Qatar và Hoa Kỳ lần lượt cung cấp khoảng 38%, 25% và 10% lượng LNG nhập khẩu của Đài Loan.

Các nghiên cứu trước đây cho thấy hòn đảo này chỉ có dưới 2 tuần dự trữ LNG và khoảng 7 tuần dự trữ than. Việc cắt đứt nguồn năng lượng sẽ nhanh chóng ảnh hưởng đến sản xuất, đặc biệt là ngành bán dẫn vốn là nền tảng của các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Huyết mạch năng lượng bị đe dọa

Đài Loan không phải là nước duy nhất bị đe dọa. Một cú sốc năng lượng nghiêm trọng tại Đài Loan sẽ tác động gần như ngay lập tức đến Hoa Kỳ, làm đứt gãy chuỗi cung ứng và gây chấn động thị trường tài chính, FDD cảnh báo.

Bắc Kinh có thể bắt đầu tìm cách bóp nghẹt nguồn cung năng lượng của Đài Loan bằng thủ tục pháp lý và tàu tuần tra thay vì sử dụng vũ lực trực tiếp, FDD cho biết. Báo cáo nêu khả năng diễn ra các cuộc “kiểm tra thường kỳ,” các quy định hải quan mới và tấn công mạng âm thầm gây gián đoạn nhập khẩu năng lượng của hòn đảo.

Mục tiêu của Bắc Kinh không phải xâm lược ngay lập tức, mà là “khiến Đài Loan tin rằng kháng cự là vô ích trong tương lai”, đồng tác giả Craig Singleton nói với Fox News.

Ông mô tả chiến dịch “vùng xám” này là một hình thức “siết cổ từ từ” mà có thể đột ngột leo thang thành triển khai lực lượng lớn.

“Vùng xám” là thuật ngữ chỉ các chiến thuật cưỡng ép chưa đến mức chiến tranh.

Đổi cờ

Báo cáo khuyến nghị Hải quân Mỹ ưu tiên hỗ trợ tàu thương mại đổi cờ và chuẩn bị tuyến hộ tống từ sớm để các tàu chở nhiên liệu có thể tiếp tục vận hành trong khủng hoảng. Báo cáo cũng đề xuất mở rộng hợp tác đoàn hộ tống với Nhật Bản, Úc và Philippines nhằm xây dựng khung phối hợp an ninh hàng hải rộng hơn.

Washington đã từng áp dụng các biện pháp tương tự. Những năm 1980, khi căng thẳng leo thang ở Vịnh Ba Tư, Hải quân Mỹ đã đổi cờ và hộ tống tàu chở dầu của Kuwait để giảm nguy cơ bị tấn công.

Chieh Chung, nghiên cứu viên tại Hiệp hội Viễn kiến Chiến lược Đài Loan, người tham gia mô phỏng sa bàn của FDD–CIDS, cho biết có một kịch bản tập trung vào việc bảo vệ tàu chở nhiên liệu tới Đài Loan.

Trong vai lãnh đạo “đội Đài Loan”, ông đã yêu cầu hải quân hộ tống cho một tàu năng lượng, trong khi “đội Mỹ” do cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Đô đốc (nghỉ hưu) Michael Mullen, dẫn dắt, nhanh chóng lập bản đồ tuyến đường.

Trong kịch bản này, Chieh tiết lộ với Focus, một tàu chiến Mỹ đã rời từ Úc theo hướng bắc, hộ tống con tàu đi gần Indonesia và Philippines trước khi cập cảng Đài Loan.

Răn đe thực sự đối với sức ép vùng xám của Trung Quốc là giữ cho lực lượng Mỹ hiện diện và dễ thấy, Chieh nói.

Khởi động lại điện hạt nhân; mua thêm LNG của Mỹ

FDD đã tham vấn các chuyên gia bên ngoài về cách tăng cường sức bền năng lượng của Đài Loan, đồng tác giả Mark Montgomery — một đô đốc Mỹ đã nghỉ hưu và là nghiên cứu viên cấp cao của FDD — cho biết, theo Hãng tin Trung ương Đài Loan.

Nghiên cứu của FDD kêu gọi Đài Loan khởi động lại các nhà máy điện hạt nhân của Đài Loan, đã bị đóng cửa trong giai đoạn 2018–2025 vì lo ngại môi trường và an toàn. “Trong một cuộc xung đột nóng quanh hòn đảo, khi việc tiếp tế năng lượng là khó khăn hoặc thậm chí không thể, thì năng lực dự phòng là điều thiết yếu”, FDD viết.

FDD cũng khuyên Đài Loan tăng lượng LNG mua từ Hoa Kỳ, đồng thời cho phép Đài Loan tiếp cận kho dự trữ chiến lược về dầu mỏ và LNG của Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc và Singapore.

Tuy nhiên, Trung Quốc có thể thử thách quyết tâm của Đài Loan và các đối tác.

Họ có thể cố gắng “gieo rắc hoài nghi trong hệ sinh thái trực tuyến của Mỹ nhằm bào mòn sự ủng hộ của công chúng đối với hoạt động hộ tống”, FDD cho biết.

Đài Loan có thể đánh bại chiến lược siết cổ của Trung Quốc bằng cách trụ vững trước “áp lực ban đầu”, nhưng sẽ cần “nỗ lực phối hợp để hỗ trợ việc răn đe và làm khó cho tính toán chiến lược của Bắc Kinh”, báo cáo viết, đồng thời nêu rõ Washington, Tokyo, Canberra và Brussels là các đối tác cần thiết của Đài Loan.

“Điều khiến ĐCSTQ [Đảng Cộng sản Trung Quốc] bất an nhất không phải là sức kháng cự mà là sức bền của Đài Bắc”, FDD kết luận.