Ayon kay Wu Qiaoxi at sa AFP | 2025-10-31

GYEONGJU, South Korea — Nagsagawa ng kauna-unahang pagpupulong ang bagong Punong Ministro ng Japan at ang matagal nang pinuno ng China, kung saan inilantad nila ang maraming hindi pagkakasundo.

Sinabi ni Sanae Takaichi noong Oktubre 31 na ipinaabot niya ang seryosong alalahanin tungkol sa South China Sea, Hong Kong, at Xinjiang sa kauna-unahang pagpupulong niya kay Pangulong Xi ng China, na binigyang-diin ang pagsisikap ng magkabilang panig na magbukas ng dayalogo sa kabila ng malalim na dibisyon.

Nagkita ang dalawang lider sa gilid ng Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) summit sa South Korea, sa kauna-unahang pagkakataon nilang magtagpo nang harapan.

Sinabi ni Takaichi sa mga mamamahayag na nais niya ng estratehiko at kapwa kapaki-pakinabang na relasyon ng Japan at China, ngunit idiniin na mahalaga para sa kanila ang makipagdayalogo nang direkta at tapat.

Nagsimulang manungkulan bilang Punong Ministro si Takaichi noong Oktubre 21.

Matitinding pahayag kay Xi

“Ipinaabot ni Takaichi ang malubhang alalahanin hinggil sa mga aksyon sa South China Sea at sa sitwasyon sa Hong Kong at Xinjiang Uyghur Autonomous Region, na tumutukoy sa mga alitan sa teritoryo at sa paghihigpit ng China sa karapatang pantao ng mga residente.”

Ayon sa Xinhua News Agency ng China, sinabi ni Xi kay Takaichi na umaasa siyang magkakaroon ang kanyang bagong pamahalaan ng “tamang pag-unawa sa China” at susunod sa “pangkalahatang direksyon ng mapayapa at magkatuwang na ugnayang bilateral.”

Sinabi ni Takaichi na itinataas niya ang maraming masalimuot na isyu, kabilang ang Senkaku Islands na pinangangasiwaan ng Japan — kilala sa China bilang Diaoyu — kung saan regular na nagtatagpo ang mga barko ng parehong bansa sa East China Sea. Nakipag-usap siya kay Xi tungkol sa mga kontrol sa pag-export ng rare earth materials na mahalaga sa maraming industriya, hiniling ang pagpapalaya ng mga mamamayang Hapon na nakakulong sa China, at katiyakan para sa kaligtasan ng mga Hapon na nakatira sa ibang bansa.

“Ipinaabot ko na nais naming matugunan ang mga isyung ito,” sabi niya.

Lumabas sa usapan ang paksa ng Taiwan, sabi ni Takaichi. “Tungkol sa Taiwan, nagkaroon ng ilang talakayan mula sa panig ng China,” aniya. “Sinabi ko na para sa katatagan at seguridad sa rehiyong ito, mahalaga ang pagpapanatili ng mabuting ugnayan sa pagitan ng magkabilang panig ng Taiwan Strait.

Paulit-ulit na tinuligsa ng Beijing ang mga ulat ng pang-aabuso sa karapatang pantao ng mga Uyghurs sa rehiyon ng Xinjiang, na sinasabing ang kanilang mga patakaran ay nagtanggal ng ekstremismo at nagpalakas ng pag-unlad ng ekonomiya. Iginiit din nito ang soberanya sa halos buong South China Sea, kahit na itinakwil ng isang international tribunal ang kaso ng China noong 2016.

Bago ang pagpupulong, inasahan ng mga analista ang isang ‘maginaw na pagkikita at pagpapakilala’ dahil hindi nagpadala si Xi ng mensahe ng pagbati kay Takaichi matapos siyang manungkulan.

“Sa pangkalahatan, ang katatagan ay isang prayoridad na pinagsasaluhan,” sabi ni Yee Kuang Heng, propesor sa Graduate School of Public Policy ng University of Tokyo, sa AFP.

Matinding Kritiko ng China

Si Takaichi, kauna-unahang babaeng punong ministro ng Japan, ay matagal nang kilala bilang matinding kritiko ng China at tagapagtaguyod ng masigasig na paggasta sa depensa.

Isang regular na bisita sa Yasukuni Shrine, na nagbibigay-parangal sa mga yumaong sundalo ng Japan — kabilang ang mga nahatulang kriminal sa digmaan — madalas niyang iniirita ang China at South Korea, na parehong dumanas ng mga kalupitang isinagawa ng mga tropang Hapones noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig o bago pa nito.

Siya ay nanumpa sa tungkulin noong Oktubre 21 kasama ang kanyang “Kabineta para sa Mapagpasyahang Pag-unlad,” na nangangakong isusulong ang reporma sa depensa, palalalimin ang alyansa ng Japan at Estados Unidos, at palalakasin ang papel ng Tokyo sa rehiyong Indo-Pasipiko.

Itinuturing siyang nagpapatuloy sa pampulitikang pamana ng yumaong Shinzo Abe at hinikayat ang Japan na repasuhin ang konstitusyon nito upang palakasin ang Self-Defense Forces.

Nauna nang sinabi ni Takaichi na kailangang tugunan ng Tokyo ang banta sa seguridad na dulot ng Beijing.

Mula nang maging pinuno ng Liberal Democratic Party, ilang sandali bago manungkulan bilang punong ministro, iniwasan na niyang bumisita sa Yasukuni Shrine tuwing pangunahing pagdiriwang.

Kilala si Takaichi sa kanyang mga pananaw na pabor sa Taiwan. Sa panahon ng kanyang kampanya para sa pamumuno ng partido, sinabi niya sa Hudson Institute, isang think tank sa US, na ang “kapayapaan at katatagan sa Taiwan Strait” ay labis na ikinababahala ng Japan at muling pinagtibay na “ang unilateral na pagbabago sa status quo sa pamamagitan ng puwersa o pamimilit ay hindi dapat mangyari.” Inilarawan niya ang Taiwan bilang “isang napakahalagang kasosyo at pinahahalagahang kaibigan,” na may parehong pangunahing pagpapahalaga tulad ng Japan at may malapit na ugnayang pang-ekonomiya at pangkultura.

Mas matibay na ugnayan sa US

Nangako si Takaichi na palalakasin ang kooperasyon ng Japan at US sa larangan ng depensa. Ayon sa kanya sa Hudson Institute, ‘Ang alyansa ng Japan–US ang pundasyon ng patakarang panlabas at panseguridad ng Japan at siyang saligan para sa kapayapaan at kasaganaan sa rehiyon ng Indo-Pacific.’

Humigit-kumulang 60,000 na sundalong Amerikano ang nakatalaga sa Japan. Ilang araw bago ang kanyang pagpupulong kay Xi, tinanggap ni Takaichi si Pangulong Donald Trump ng Estados Unidos sa isang barkong pandigma, kung saan nagbigay ang parehong pinuno ng mga talumpati na nagbigay-diin sa kahalagahan ng alyansa.

Matapos manungkulan, inanunsyo niya na itataas ng Japan ang paggasta sa pagtatanggol sa 2% ng GDP sa taong pananalapi na ito, dalawang taon bago ang nakatakdang iskedyul.

Bagama’t inilarawan bilang prangka, ipinapahiwatig ng kanyang unang pakikipagtagpo kay Xi ang paghahangad ng Tokyo at Beijing na patatagin ang relasyon matapos ang maraming taon ng tensyon.

Ang pagkakaluklok sa ‘Iron Lady’ ng Japan ay hudyat ng hakbang ng Tokyo tungo sa isang mas proaktibo at matatag na diskarte sa diplomasya at seguridad sa Indo-Pasipiko, na patuloy na huhubugin ang ugnayang Sino-Hapones sa mga susunod na buwan.