Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-08-29

Các bộ phim Trung Quốc tái hiện nỗi đau của Thế chiến II đang làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh cố tình khơi dậy chủ nghĩa dân tộc và sự căm phẫn chống Nhật.

Kỷ niệm 80 năm ngày chiến tranh kết thúc, bộ phim Trung Quốc Dead to Rights , tái hiện Thảm sát Nam Kinh, đã thu về hơn 2,7 tỷ nhân dân tệ (377,5 triệu USD) chỉ trong vòng một tháng kể từ khi ra mắt vào tháng 7.

Cuộc thảm sát diễn ra từ tháng 12 năm 1937 đến tháng 1 năm 1938. Quân lính Nhật chiếm đóng đã giết hại hàng trăm nghìn người Trung Quốc và cưỡng hiếp vô số phụ nữ, thiếu nữ.

Bộ phim đã dẫn đầu phòng vé mùa hè tại Trung Quốc. Tuy nhiên, làn sóng các tác phẩm tương tự đang khiến giới quan sát lo ngại về thông điệp thực sự mà Bắc Kinh muốn truyền tải.

Từ tháng 8, bộ phim được phát hành ra nước ngoài, với các suất chiếu tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Bắc Mỹ và nhiều nơi khác.

Theo Tân Hoa Xã, Dead to Rights được dựa trên câu chuyện có thật về một người học việc tại tiệm ảnh ở Nam Kinh, người đã phát hiện ra những hình ảnh tội ác khi rửa phim cho các sĩ quan Nhật.

Anh đã liều mạng để lưu giữ những bức ảnh sau này trở thành bằng chứng chống lại tội phạm chiến tranh Nhật Bản và hiện đang được lưu trữ tại Kho Lưu trữ Lịch sử Thứ hai của Trung Quốc.

Trẻ em và người lớn bùng nổ trong cơn giận dữ

Việc bộ phim khắc họa tội ác chiến tranh của Nhật Bản đã thổi bùng một làn sóng chống Nhật mới.

Các video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy khán giả đứng dậy với đôi mắt rưng rưng sau buổi chiếu và, dưới sự khích động từ những người trên sân khấu, hô vang câu thoại nổi tiếng của phim: “Không một tấc đất rộng lớn nào của chúng ta sẽ bị từ bỏ”.

Nhiều bậc phụ huynh đưa con đi xem phim để “giáo dục lòng yêu nước”. Thế nhưng, một số trẻ em đã suy sụp về mặt cảm xúc, bật khóc và kêu với mẹ: “Con muốn giết hết người Nhật”.

Người ta nghe thấy trẻ em trong độ tuổi đi học tuyên bố: “Con ghét người Nhật! Khi lớn lên, con muốn nhập ngũ và bắn chết hết bọn chúng!” hoặc “Con muốn đánh chết người Nhật!”

Tân Hoa Xã, dẫn các nguồn tin địa phương từ Hà Nam, Trung Quốc, mô tả cảnh một cậu bé 9 tuổi sau khi xem phim đã cắt nát bộ sưu tập thẻ anime Nhật Bản quý giá của mình. Bài viết này hiện không còn xuất hiện trên trang web của Tân Hoa Xã.

Những phản ứng này đã khiến nhiều cư dân mạng đặt câu hỏi liệu bộ phim có đang gieo rắc hận thù hay không. Ngày 31/7, tờ Global Times đã đăng xã luận lên án những chỉ trích này, cho rằng đó là hành vi “bắt nạt trên mạng” nhằm vào bộ phim.

Nhưng cùng ngày hôm đó, “một công dân Nhật Bản đang đi cùng một đứa trẻ đã bị một kẻ lạ mặt ném vật giống như hòn đá trúng người tại một ga tàu điện ngầm ở Tô Châu…,” Đại sứ quán Nhật Bản tại Bắc Kinh cho biết trong một tuyên bố.

Cảnh sát đã bắt giữ một nghi phạm, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho AFP biết.

Chuỗi vụ tấn công nhằm vào người Nhật

Đây không phải là vụ tấn công đơn lẻ nhằm vào công dân Nhật Bản tại Trung Quốc.

Tháng 6 năm 2024, một người đàn ông mang theo dao đã làm bị thương một người mẹ và đứa trẻ người Nhật, đồng thời sát hại một phụ nữ Trung Quốc tại một điểm dừng xe buýt ở Tô Châu. Người phụ nữ này là nhân viên phục vụ trên chiếc xe buýt mà đứa trẻ Nhật Bản sẽ đi đến trường và bà đã cố gắng ngăn chặn kẻ tấn công.

Đến tháng 9 cùng năm, một người đàn ông đã đâm một cậu bé người Nhật trên đường đến trường ở Thâm Quyến. Cậu bé đã qua đời vào ngày hôm sau.

Nhiều bộ phim yêu nước với chủ đề tương tự Dead to Rights đã ra mắt gần đây hoặc sẽ được phát hành vào những dịp có ý nghĩa đặc biệt.

Chẳng hạn, Dead to Rights và Scholars under Fire được phát hành vào ngày 15/8, dịp kỷ niệm Nhật Bản đầu hàng. Against All Odds dự kiến ra mắt vào ngày 3/9, ngày Cộng hòa Trung Hoa tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến chống Nhật năm 1945. 731 dự kiến phát hành vào ngày 18/9, ngày kỷ niệm Sự kiện Phụng Thiên năm 1931.

Truyền thông nhà nước ca ngợi những bộ phim này là "làm nổi bật tinh thần vĩ đại của cuộc Kháng chiến… dựa trên các sự kiện lịch sử có thật".

Việc phát hành dồn dập những bộ phim này đã làm dấy lên lo ngại về khả năng xảy ra thêm nhiều vụ bạo lực nhằm vào người Nhật.

Akio Yaita, một nhà báo Nhật Bản đang sống tại Đài Loan, viết trên X rằng những người bạn Nhật của ông sống tại Trung Quốc đã cảnh báo người thân và bạn bè: “Tốt hơn hết là không nên đến Trung Quốc trong thời gian tới. Ngay cả ở Nhật Bản, cũng nên tránh đến những nơi có cộng đồng người Hoa đông đúc”.

Cổ xúy chủ nghĩa dân tộc

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đang tạo ra một bầu không khí “chống Nhật” trên phạm vi toàn quốc, song song với cuộc diễu binh sẽ được tổ chức vào ngày 3/9 để kỷ niệm 80 năm chiến thắng của Trung Quốc trước Nhật Bản, ông Yaita cho biết.

Theo Liberty Times, nhà bình luận chính trị Lâm Bảo Hoa cho rằng những bộ phim như Dead to Rights phản ánh “sự kích động chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi” của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ khi ông lên nắm quyền.

“[Chúng ta] cần đối diện với sự thật lịch sử một cách lý trí và tránh phóng đại, giật gân hay dẫn dắt chọn lọc sai lệch”, Giáo sư danh dự Lý Hiểu Phong thuộc Đại học Sư phạm Quốc gia Đài Bắc viết trên Facebook.

Bắc Kinh đã đẩy mạnh chiến dịch tuyên truyền nhằm thúc đẩy một “cái nhìn đúng đắn” về Thế chiến II, trong đó mô tả Trung Quốc và Liên Xô là những bên chiến thắng mang tính quyết định, Reuters đưa tin ngày 22/8.

Một bài xã luận trên Nhân Dân Nhật Báo cho rằng cuộc kháng chiến của Trung Quốc đã bị “cố tình phớt lờ và đánh giá thấp”, trong khi vai trò của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) thì bị “cố ý xem nhẹ và bôi nhọ”.

Trong khi đó, Hội đồng các Vấn đề Đại lục của Đài Loan (MAC) cáo buộc Bắc Kinh “nhiều lần bóp méo sự thật” về lịch sử thời chiến, nhấn mạnh rằng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa “hoàn toàn chưa tồn tại” trong cuộc kháng chiến chống Nhật của Trung Hoa Dân Quốc.

Chủ tịch MAC, ông Chiu Chui-cheng, cho biết ĐCSTQ đã sai sự thật khi tuyên bố rằng họ lãnh đạo cuộc kháng chiến, thậm chí còn lợi dụng câu chuyện này để khẳng định Đài Loan thuộc về Trung Quốc.

MAC đã cấm các quan chức và nhân viên an ninh quốc gia Đài Loan tham gia cuộc diễu binh ngày 3/9 tại Bắc Kinh.