Ayon kay Wu Qiaoxi | 2025-02-21

Ayon sa mga tagamasid, ang kamakailang kasunduan sa pagitan ng Cook Islands at China ay maaaring magdulot ng mga negatibong epekto sa seguridad ng rehiyon at magbigay-daan sa mga kontrobersyal na proyekto ng pagmimina sa kalaliman ng dagat.

Bumisita si Punong Ministro Mark Brown ng Cook Islands sa China mula Pebrero 10 hanggang 14, kung saan nilagdaan ang kasunduang 'Joint Action Plan on Comprehensive Strategic Partnership' upang paigtingin ang ugnayan ng China at Cook Islands at makuha ang isang one-time grant na $4 milyon mula sa China.

Ang kasunduan, na ginawa ng Cook Islands nang walang paunang konsultasyon sa New Zealand, ay nagdulot ng mga 'seryosong pagkabahala' sa New Zealand at nagbunsod ng tensiyon sa matagal nang espesyal na relasyon ng dalawang bansa.

Sa pagtatanggol ng kasunduan, hinikayat ni Brown ang kanyang bansa na 'tumayo sa sariling mga paa' imbes na umasa sa 'big brother' na New Zealand.

Ang Cook Islands ay dating teritoryo ng New Zealand at nagpapanatili ng isang 'malayang ugnayan' na relasyon sa New Zealand, na nagbibigay dito ng awtonomiya sa mga usaping panloob at panlabas, habang umaasa sa New Zealand para sa suporta sa pinansyal at depensa.

Nagkaroon ng mga protesta sa kabisera ng Avarua noong Pebrero 17 bilang pagsuporta sa pagpapatuloy ng malayang ugnayan sa New Zealand, at nagsampa ng mosyon ng kawalan ng tiwala laban kay Punong Ministro Brown ang mga kasapi ng oposisyon. Ang botohan ay nakatakdang maganap pagkatapos ng Pebrero 25.

'Nabigla"

Sa kasaysayan, ang Cook Islands ay nakikipag-ugnayang mabuti sa New Zealand hinggil sa mga usaping internasyonal, lalo na sa mga desisyon tungkol sa seguridad at diplomasya.

Gayunpaman, nilagdaan ng pamahalaan ni Brown ang kasunduan sa China nang direkta, nang hindi dumaan sa paunang konsultasyon, na ikinabigla ng New Zealand.

Binigyang-diin ni Christopher Luxon, Punong Ministro ng New Zealand, ang kahalagahan ng tapat at malinaw na pagtalakay sa mga isyu ng depensa at seguridad.

Samantala, inamin ni Winston Peters, Ministro ng Ugnayang Panlabas, na siya ay "nabigla" sa mga kamakailang kaganapan.

Ayon sa ulat ng Washington Post, nagpahayag ng mga pagkabahala ang mga opisyal ng New Zealand hinggil sa pagmimina sa kalaliman ng dagat, pagtatayo ng mga pantalan, at mga isyu sa seguridad sa dagat, na maaaring magdulot ng epekto sa kooperasyong pangseguridad sa pagitan ng New Zealand at ng Cook Islands.

Nagbigay-babala ang isang opisyal na posibleng makapasok ang mga institusyong militar ng China sa mga mahahalagang interes ng New Zealand.

Sinusuri ng gobyerno ng Cook Islands ang posibilidad na pagkuha ng mga yamang mineral mula sa kailaliman ng dagat, tulad ng nodules na mayaman sa nikel, cobalt, at iba pang mahahalagang metal na itinuturing na susi sa umuusbong na industriya ng enerhiya, habang tinalakay ng pamahalaan ni Brown ang isyung ito sa mga ahensya ng China sa kanyang pagbisita.

Ayon sa mga tagapagtaguyod, ang mga nodule na ito ay kasinlaki ng patatas, madaling kunin, at maaaring magpababa ng pagiging dependent sa paggamit ng mga fossil fuels.

Gayunpaman, nagbabala ang mga grupong pangkalikasan at siyentipiko na ang pagmimina sa kalaliman ng dagat ay maaaring magdulot ng malubhang pinsala sa mga ecosystem ng dagat at magpalala ng pagbabago ng klima, kaya’t nanawagan ang ilang bansa ng isang pandaigdigang moratorium o pagbabawal upang maiwasan ang mga epekto na hindi na maibabalik sa kalikasan.

Impluwensiya ng China

Simula nang lumagda ang China ng kasunduan sa seguridad sa Solomon Islands noong 2022, mabilis nitong pinalawak ang impluwensya nito sa Timog Pasipiko, na nagdudulot ng hamon sa tradisyunal na dominasyon ng Estados Unidos, New Zealand, at Australia.

Matagal nang naroroon ang suportang pinansyal ng China sa Cook Islands.

Ayon sa Australian think tank na Lowy Institute, mula 2008 hanggang 2022, nakatanggap ang Cook Islands ng $112 milyong tulong mula sa China, na pumapangalawa lamang sa $219 milyong tulong mula sa New Zealand.

Sa kasalukuyan, mas lalo pang pinagtibay ang ugnayan ng China at Cook Islands sa pamamagitan ng karagdagang $4 milyong gawad mula sa China.

Sa isang artikulo sa The Diplomat, nagbabala ang political scientist na si Anne-Marie Brady mula sa University of Canterbury na ang bagong kasunduan ay may malalim na epekto sa seguridad ng Pasipiko, partikular na sa New Zealand, Estados Unidos, at Australia.

Inilarawan niya ito bilang isang tumitinding sitwasyon na maaaring magdulot ng panganib sa huli para sa New Zealand, na sa loob ng maraming taon ay nagsusulong ng pakikilahok ng China sa rehiyon.